Melatonina – właściwości, zastosowania i historia odkrycia

Przykładowe preparaty z melatoniną dostępne w polskich aptekach

• Melatonina LEK-AM, 3 mg, tabletki, 60 szt.
• Melatonina LEK-AM, 5 mg, tabletki, 30 szt.
• Melatonina LEK-AM, 1 mg, tabletki, 90 szt.

Kiedy warto sięgnąć po melatoninę?

Melatonina, będąca hormonem produkowanym głównie przez szyszynkę w mózgu, odgrywa kluczową rolę w regulowaniu cyklu snu i czuwania. Jej syntetyczna forma znajduje zastosowanie przede wszystkim u osób z zaburzeniami snu wywołanymi pracą zmianową, podróżami między strefami czasowymi czy problemami z rytmem dobowym u osób niewidomych.

Preparaty z melatoniną są również wykorzystywane w leczeniu bezsenności oraz zaburzeń rytmu okołodobowego u dzieci i młodzieży cierpiących na schorzenia takie jak autyzm, zespół Smith-Magenis, porażenie mózgowe, choroby ośrodkowego układu nerwowego czy upośledzenie umysłowe.

Dodatkowo melatonina może być pomocna podczas odstawiania benzodiazepin i nikotyny, a także wspierać terapię w przypadku klasterowych bólów głowy, lęku przedoperacyjnego, raka prostaty, pierwotnej bezsenności czy zespołu opóźnionej fazy snu. W niektórych przypadkach stosuje się ją również w profilaktyce oparzeń słonecznych oraz przy trombocytopenii związanej z chorobą nowotworową.

Jak stosować melatoninę – zalecane dawki

Melatonina jest podawana doustnie, a jej ilość dobierana jest indywidualnie, w zależności od wieku pacjenta, przyczyny stosowania oraz obecności innych schorzeń.

U dorosłych zazwyczaj rekomenduje się dawki dzienne mieszczące się w zakresie od 0,5 do 6 mg.

W przypadku dzieci najczęściej stosowane są dawki dobowo wynoszące od 2 do 10 mg.

Kiedy nie powinno się stosować melatoniny?

Melatonina nie jest zalecana kobietom w ciąży oraz karmiącym piersią. Osoby z umiarkowanymi lub ciężkimi problemami z funkcjonowaniem wątroby również powinny unikać jej przyjmowania. Dodatkowo, preparat ten nie powinien być stosowany przez osoby wykazujące nadwrażliwość na melatoninę lub jej składniki. Ze względu na ryzyko pogorszenia stanu zdrowia, pacjenci cierpiący na choroby autoimmunologiczne powinni zrezygnować ze stosowania melatoniny.

Ważne środki ostrożności przy stosowaniu melatoniny

Stosowanie melatoniny wymaga szczególnej uwagi u osób cierpiących na padaczkę, ponieważ istnieje ryzyko nasilenia napadów. Ostrożność powinni zachować także pacjenci z zaburzeniami pracy nerek, problemami hormonalnymi, depresją oraz przyjmujący leki przeciwzakrzepowe. Przed rozpoczęciem suplementacji warto skonsultować się z lekarzem, aby uniknąć ewentualnych powikłań.

Wpływ melatoniny na działanie innych leków – najważniejsze interakcje

Melatonina, choć jest popularnym suplementem wspomagającym sen, może wchodzić w interakcje z wieloma substancjami leczniczymi. Warto wiedzieć, że jej stosowanie równocześnie z niektórymi lekami może wpływać na ich skuteczność lub bezpieczeństwo terapii.

Poniżej znajduje się zestawienie wybranych substancji czynnych oraz ich grup farmakologicznych, które mogą oddziaływać z melatoniną:

Powyższa lista obejmuje zarówno leki psychotropowe, przeciwpadaczkowe, jak i środki przeciwbólowe czy antybiotyki. Przed rozpoczęciem suplementacji melatoniną warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie jeśli przyjmujesz którykolwiek z wymienionych preparatów.

Wpływ diety na poziom melatoniny w organizmie

Spożywane produkty mogą przyczyniać się do podwyższenia ilości melatoniny obecnej we krwi.

Wpływ alkoholu na skuteczność melatoniny

Łączenie melatoniny z alkoholem nie jest zalecane, ponieważ alkohol osłabia działanie tej substancji.

Bezpieczeństwo kierowców a stosowanie melatoniny

Ze względu na ryzyko pojawienia się senności oraz spadku poziomu koncentracji, nie powinno się zażywać melatoniny przed prowadzeniem samochodu.

Nietypowe formy oddziaływań

Stwierdzono, że palenie tytoniu może prowadzić do obniżenia poziomu melatoniny w organizmie.

Melatonina a jej rola w okresie ciąży

Ze względu na ograniczoną ilość badań dotyczących bezpieczeństwa i skuteczności melatoniny u kobiet w ciąży, jej stosowanie nie jest rekomendowane w tym szczególnym okresie.

Melatonina a karmienie piersią – co warto wiedzieć?

Ze względu na brak wystarczających badań dotyczących wpływu melatoniny na zdrowie niemowląt, jej stosowanie nie jest zalecane podczas laktacji. Wyniki eksperymentów prowadzonych na zwierzętach pokazują, że zarówno melatonina, jak i jej metabolity mogą przenikać do mleka matki.

Melatonina a możliwości rozrodcze

Osoby starające się o dziecko powinny unikać długotrwałego przyjmowania wysokich dawek melatoniny, ponieważ może to obniżać ich płodność. Z tego względu nie zaleca się stosowania tej substancji w okresie planowania ciąży.

Możliwe działania niepożądane

Stosowanie tego produktu może wiązać się z wystąpieniem pewnych niepożądanych reakcji organizmu. Warto mieć świadomość, że u niektórych osób mogą pojawić się skutki uboczne, choć nie zawsze muszą one wystąpić. Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy po zastosowaniu preparatu, zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub farmaceutą.

Jakie symptomy mogą świadczyć o nadmiernym spożyciu melatoniny?

Przyjęcie zbyt dużej ilości melatoniny może prowadzić do różnych dolegliwości, takich jak bóle głowy, uczucie senności czy zawroty głowy. U niektórych osób pojawiają się także nudności, biegunka, skurcze żołądka, nagłe zaczerwienienie twarzy oraz mroczki przed oczami. Intensywność tych objawów zależy od dawki przyjętego preparatu.

Jak melatonina wpływa na organizm?

Melatonina oddziałuje na receptory MT1, MT2 oraz MT3, które są odpowiedzialne za regulowanie rytmu dobowego oraz długości i jakości snu. Hormon ten działa nasennie poprzez wpływ na centralny układ GABA-ergiczny. Oprócz tego melatonina wykazuje właściwości antyoksydacyjne, wspiera układ odpornościowy, pomaga w regulacji ciśnienia krwi, chroni komórki przed uszkodzeniami oraz posiada działanie przeciwzapalne i przeciwnowotworowe.

Jak organizm przyswaja melatoninę

Po spożyciu melatonina bardzo szybko przedostaje się z układu pokarmowego do krwiobiegu, osiągając najwyższe stężenie w osoczu po około 50 minutach. Warto również zaznaczyć, że obecność pokarmu może dodatkowo podnieść poziom tej substancji we krwi.

Jak melatonina rozprzestrzenia się w organizmie

Około połowa do 60% melatoniny obecnej we krwi jest związana z białkami osocza. Substancja ta bardzo szybko przedostaje się z krwi do różnych narządów i tkanek. Melatonina bez trudu pokonuje zarówno barierę krew–mózg, jak i barierę łożyskową.

Procesy rozkładu melatoniny w organizmie

W organizmie człowieka melatonina jest rozkładana przede wszystkim w wątrobie, gdzie za jej metabolizm odpowiadają głównie enzymy z grupy cytochromu P450: CYP1A1, CYP1A2 oraz w mniejszym zakresie CYP2C19. Już na etapie pierwszego przejścia przez wątrobę nawet 60–85% przyjętej dawki ulega przemianom metabolicznym. Najważniejszym produktem tych procesów jest 6-hydroksymelatonina, która nie wykazuje działania farmakologicznego i następnie podlega dalszym reakcjom koniugacji z siarczanami i glukuronianami. Warto zaznaczyć, że wraz z upływem lat tempo metabolizowania melatoniny stopniowo się obniża.

Proces usuwania melatoniny z organizmu

Większość metabolitów melatoniny jest eliminowana przez nerki wraz z moczem, natomiast mniej niż jeden procent przyjętej dawki wydalany jest w niezmienionej formie. Okres półtrwania tej substancji wynosi około 45 minut.