Nikotynamid (witamina B3, niacyna, witamina PP) – właściwości, zastosowanie i działanie

Preparaty z nikotynamidem dostępne na polskim rynku

• Wśród leków zawierających nikotynamid można znaleźć między innymi Vitaminum PP firmy Polfarmex w dawce 200 mg (opakowanie 20 tabletek).
• Dostępna jest także wersja tego samego preparatu o niższej zawartości substancji czynnej – Vitaminum PP Polfarmex, tabletki 50 mg, 20 sztuk.
• Na rynku farmaceutycznym obecny jest również Dernilan w postaci maści (35 g), który oprócz nikotynamidu zawiera także alantoinę, kamforę i kwas salicylowy. Preparat ten stosowany jest przy problemach z rogowaceniem skóry.
• Podobny skład posiada Dernilan w formie kremu (35 g), przeznaczony do pielęgnacji skóry wymagającej regeneracji i złuszczania.

Kiedy warto sięgnąć po nikotynamid?

Nikotynamid, będący jedną z witamin z grupy B, odgrywa istotną rolę w procesach metabolicznych organizmu, takich jak oddychanie komórkowe, glikoliza czy synteza lipidów.

Stosowanie doustne tej substancji zalecane jest przede wszystkim w profilaktyce i leczeniu niedoborów witaminy B3. Do powstawania tych niedoborów może prowadzić dieta uboga w tryptofan i nikotynamid, przewlekłe biegunki, marskość wątroby, alkoholizm czy długotrwałe żywienie pozajelitowe bez odpowiedniej suplementacji witaminowej. Objawy deficytu obejmują m.in. stany zapalne skóry i błon śluzowych jamy ustnej, zaburzenia psychiczne oraz biegunkę. Pelagra – choroba wynikająca z braku witaminy B3 – może pojawić się także u osób z chorobą Hartnupów, rakowiakiem lub podczas długiego leczenia izoniazydem.

Nikotynamid bywa również wykorzystywany miejscowo – szczególnie przy pielęgnacji skóry dłoni i stóp oraz w przypadku bolesnych pęknięć zrogowaciałego naskórka.

Jak stosować nikotynamid – zalecane dawki i sposoby aplikacji

Nikotynamid można przyjmować zarówno doustnie, jak i stosować bezpośrednio na skórę.

W przypadku leczenia miejscowego zaleca się nakładanie preparatu na zmienione chorobowo miejsca 3 do 4 razy dziennie, a po ustąpieniu objawów – ograniczenie aplikacji do 1–2 razy na dobę.

Dawkowanie doustne dla dorosłych zazwyczaj mieści się w przedziale od 400 do 1000 mg, jednak dokładna ilość zależy od konkretnego wskazania medycznego.

Ograniczenia i sytuacje wykluczające stosowanie nikotynamidu

Osoby z nadwrażliwością na nikotynamid nie powinny go przyjmować. Dodatkowo, doustne stosowanie tej substancji jest niewskazane u pacjentów cierpiących na schorzenia wątroby, a także u osób z aktywną chorobą wrzodową żołądka lub dwunastnicy.

Wskazówki dotyczące bezpiecznego stosowania nikotynamidu

Podczas suplementacji witaminą B3 warto pamiętać, że osoby z cukrzycą, dną moczanową, chorobami wątroby lub dróg żółciowych oraz przebytą żółtaczką czy chorobą wrzodową przewodu pokarmowego powinny zachować szczególną ostrożność. W przypadku długotrwałego przyjmowania wysokich dawek nikotynamidu zaleca się regularne monitorowanie poziomu glukozy we krwi u diabetyków, a także kontrolę czynności wątroby i stężenia kwasu moczowego.

Zalecane jest również łączenie nikotynamidu z innymi witaminami z grupy B oraz spożywanie produktów bogatych w białko, ponieważ niedobory tych składników często występują jednocześnie.

Wpływ nikotynamidu na działanie wybranych leków

Nikotynamid może wchodzić w interakcje z różnymi substancjami leczniczymi, co warto mieć na uwadze podczas stosowania terapii skojarzonej. Poniżej przedstawiono przykłady leków, których działanie może być modyfikowane przez obecność nikotynamidu lub odwrotnie.

Zarówno statyny, jak i leki przeciwpadaczkowe czy insuliny mogą zmieniać swoje właściwości farmakologiczne w obecności nikotynamidu. W przypadku jednoczesnego stosowania tych preparatów zaleca się konsultację z lekarzem, aby uniknąć niepożądanych efektów oraz zapewnić bezpieczeństwo terapii.

Wpływ alkoholu na działanie nikotynamidu

Spożywanie alkoholu w połączeniu z nikotynamidem może nasilać odczuwanie pieczenia oraz powodować silniejsze zaczerwienienie skóry.

Bezpieczeństwo stosowania nikotynamidu w okresie ciąży

Z uwagi na ograniczoną ilość badań dotyczących wpływu nikotynamidu na kobiety ciężarne, jego stosowanie powinno być rozważane jedynie wtedy, gdy przewidywane korzyści dla zdrowia matki przeważają nad możliwym ryzykiem dla rozwijającego się dziecka.

Nikotynamid a karmienie piersią – co warto wiedzieć?

Podczas karmienia piersią należy być ostrożnym z przyjmowaniem nikotynamidu, ponieważ związek ten może przedostawać się do mleka matki.

Możliwe działania niepożądane

Stosowanie tego produktu może wiązać się z wystąpieniem pewnych niepożądanych reakcji organizmu. Warto pamiętać, że skutki uboczne pojawiają się u różnych osób z różną częstotliwością i nie każdy użytkownik musi ich doświadczyć.

Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy po zastosowaniu preparatu, zaleca się skonsultowanie z lekarzem lub farmaceutą. Dzięki temu możliwe będzie szybkie podjęcie odpowiednich kroków i dostosowanie terapii do indywidualnych potrzeb.

Potencjalne działania niepożądane

Stosowanie nikotynamidu na skórę może wywołać reakcje alergiczne lub prowadzić do podrażnienia skóry.

Skutki uboczne nadmiernego spożycia nikotynamidu

Przyjmowanie zbyt dużych ilości nikotynamidu może prowadzić do różnych dolegliwości, takich jak niestrawność, żółtaczka czy zaburzenia funkcjonowania serca. W niektórych przypadkach mogą pojawić się także bóle głowy, uczucie mrowienia i swędzenia skóry głowy, szumy uszne oraz uszkodzenie wątroby.

Jak nikotynamid wpływa na funkcjonowanie organizmu?

Nikotynamid, będący formą witaminy B3, odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu prawidłowego metabolizmu komórkowego. Jako prekursor NAD+ i NADP+, czyli związków niezbędnych do działania oksydoreduktaz, uczestniczy w procesach przenoszenia protonów i elektronów podczas reakcji utleniania w komórkach. Dzięki temu wspiera przemiany energetyczne oraz bierze udział w metabolizmie tłuszczów, białek, cukrów, porfiryn i kwasów nukleinowych.

Dodatkowo nikotynamid korzystnie wpływa na funkcjonowanie trzustki i wątroby, stymuluje wydzielanie soku żołądkowego oraz poprawia pracę jelit. Jest także istotny dla prawidłowego działania mięśni, skóry oraz układu nerwowego. Stosowany miejscowo, wspomaga regenerację naskórka, poprawia ukrwienie skóry i pomaga utrzymać jej zdrowy wygląd.

Proces przyswajania nikotynamidu

Po spożyciu doustnym, nikotynamid jest absorbowany głównie w górnej części jelita cienkiego, a jego biodostępność wynosi od 60 do 80%.

Gdzie w organizmie znajduje się nikotynamid?

W organizmie człowieka nikotynamid jest obecny przede wszystkim w erytrocytach, gdzie występuje w formie NAD+ (dinukleotyd nikotynoamidoadeninowy) oraz NADP+ (fosforan dinukleotydu nikotynoamidoadeninowego).

Przemiany nikotynamidu w organizmie

W organizmie nikotynamid ulega przemianom do N–metylonikotynamidu (NMN) oraz N–oksynikotynamidu (NNO). Następnie NMN jest dalej rozkładany do N-metylo-2-pirydono-5-karboksamidu oraz N-metylo-4-pirydono-5-karboksamidu.

Proces usuwania nikotynamidu z organizmu

Większość nikotynamidu jest usuwana z organizmu wraz z moczem w formie przekształconych metabolitów, natomiast tylko niewielka jego część wydalana jest bez zmian.