Babka zwyczajna – naturalne wsparcie przy problemach z gardłem i kaszlem

Zastosowanie babki zwyczajnej – tradycja i współczesne wskazania

Babka zwyczajna od wieków była ceniona w medycynie ludowej jako „matka ziół”. Jej liście wykorzystywano do sporządzania okładów na rany, owrzodzenia, ukąszenia czy zwichnięcia, a także stosowano je w celu łagodzenia zmęczenia – wkładano je nawet do butów. Wierzono również, że babka chroni przed złymi duchami, a napary z tej rośliny pomagały przy problemach z jelitami, płucami oraz przy zatruciach i przeziębieniach. Przed porodem kobiety okadzały izbę liśćmi babki dla pomyślności. Świeże liście można wykorzystać w kuchni jako dodatek do sałatek.

Obecnie preparaty na bazie babki zwyczajnej polecane są przede wszystkim przy infekcjach dróg oddechowych – takich jak kaszel, zapalenie gardła czy oskrzeli. Wyciąg z tej rośliny wspiera także leczenie schorzeń przewodu pokarmowego, m.in. wrzodów żołądka, przewlekłego nieżytu czy zaburzeń wydzielania soku żołądkowego. Stosowana zewnętrznie przyspiesza gojenie skóry po oparzeniach lub owrzodzeniach. Babka znalazła również zastosowanie w homeopatii.

Charakterystyka babki zwyczajnej – pochodzenie, wygląd i cechy morfologiczne

Babka zwyczajna (Plantago major), znana również jako babka lekarska czy szerokolistna, to wieloletnia roślina należąca do rodziny babkowatych. W Polsce jest bardzo powszechna i można ją spotkać niemal wszędzie – od trawników, przez pobocza dróg, aż po łąki i pola uprawne, gdzie bywa traktowana jako chwast. Preferuje gleby wilgotne, choć potrafi rosnąć w różnych warunkach glebowych.

Roślina ta osiąga wysokość od 5 do 30 cm, w zależności od zasobności gleby w składniki pokarmowe. Jej liście są szerokie, o jajowatym kształcie i sercowatej nasadzie, mogą dorastać nawet do 26 cm długości i 16 cm szerokości. Łodyga babki jest bardzo krótka, a kwiaty zebrane są w charakterystyczne kłosy przewyższające liście. Okres kwitnienia przypada na miesiące od czerwca do października, a owocem jest torebka otwierająca się wieczkiem.

W zielarstwie oraz przemyśle farmaceutycznym wykorzystuje się przede wszystkim liście tej rośliny. Zbiera się je od maja do października, po czym suszy naturalnie lub w suszarniach w temperaturze około 40°C.

Właściwości zdrowotne i skład babki zwyczajnej

Babka zwyczajna to roślina ceniona za szerokie spektrum działania prozdrowotnego, wynikające z obecności licznych substancji aktywnych. W jej liściach znajdują się między innymi flawonoidy, garbniki, glikozydy irydoidowe (takie jak aukubina i katalpol), śluzy, saponiny trójterpenowe, pektyny oraz kwasy organiczne. Dodatkowo babka dostarcza witaminę C, witaminę K, prowitaminę A oraz minerały: cynk, potas, magnez i krzemionkę.

Obecność tych składników sprawia, że babka zwyczajna wykazuje działanie przeciwzapalne i wykrztuśne – wspiera oczyszczanie dróg oddechowych poprzez ułatwienie usuwania śluzu i łagodzenie stanów zapalnych. Roślina ta znana jest również z właściwości przeciwwirusowych, przeciwbakteryjnych oraz rozkurczowych i moczopędnych. Pomaga usuwać toksyny z organizmu, wspomaga pracę wątroby (działanie hepatoprotekcyjne), wzmacnia odporność oraz działa powlekająco i obniża gorączkę.

Stosowana zewnętrznie babka przyspiesza regenerację skóry, chroni przed podrażnieniami i mikrourazami oraz zmiękcza blizny. W obrębie układu krążenia wzmacnia naczynia krwionośne i ogranicza ich przepuszczalność.

Jak stosować i dawkować babkę zwyczajną?

Babka zwyczajna może być wykorzystywana zarówno wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Najczęściej przygotowuje się z niej napar – wystarczy jedną łyżkę suszonych liści zalać 250 ml wrzątku, przykryć i odstawić na kilka minut (3-5), a następnie przecedzić. Tak przygotowany napój zaleca się pić raz dziennie, szczególnie przy problemach z drogami oddechowymi, katarem czy dolegliwościach żołądkowych.

Po ostudzeniu naparu można używać go również do przemywania skóry lub ran. Babka zwyczajna sprawdza się także w formie okładów – świeże, rozgniecione liście umieszczone na gazie przykłada się do trudno gojących się ran, zmieniając kompres co około 5 godzin.

Liście babki można wykorzystać również w kuchni – po zmiksowaniu z płatkami owsianymi, wodą, odrobiną soku z cytryny i szczyptą soli powstaje wartościowy koktajl. Taka mieszanka nadaje się także jako naturalna maseczka wzmacniająca włosy.

Wpływ babki zwyczajnej na działanie leków i innych ziół

Przyjmując preparaty zawierające babkę zwyczajną, warto zachować co najmniej dwugodzinną przerwę przed lub po zażyciu innych leków. Wynika to z obecności garbników, które mogą wpływać na wchłanianie substancji czynnych.

Możliwe działania niepożądane i ryzyko przedawkowania babki zwyczajnej

Babka zwyczajna uchodzi za jedną z najbezpieczniejszych roślin wykorzystywanych w medycynie naturalnej. Przypadki wystąpienia skutków ubocznych są bardzo rzadkie, choć sporadycznie odnotowano pojawienie się biegunki lub obniżenia ciśnienia krwi po jej zastosowaniu.

Preparaty z babką zwyczajną dostępne w aptekach

Preparaty z babką lancetowatą dostępne na rynku

• Gorvita, końska maść rozgrzewająca, 250 ml – produkt przeznaczony szczególnie dla osób aktywnych fizycznie, pomaga łagodzić uczucie zmęczenia.
• GorVita, żel ze świetlikiem i kolagenem, 20 ml – żel polecany osobom zmagającym się z suchością skóry, podrażnieniami czy świądem. Może być stosowany także przez alergików oraz osoby borykające się ze zmarszczkami czy pieczeniem skóry.
• Gorvita, żel z kasztanowcem, miłorzębem i babką lancetowatą, 200 ml – preparat wspierający walkę z bólem, obrzękami oraz problemami naczyniowymi takimi jak żylaki czy pajączki. Pomaga również w przypadku uczucia ciężkości nóg i zmęczenia.

Produkty z babką zwyczajną w codziennej pielęgnacji

• Biomed Charcoal to naturalna pasta do zębów, która pomaga zwalczać nieświeży oddech, próchnicę oraz przebarwienia. Produkt nie zawiera fluoru ani sztucznych barwników i jest odpowiedni dla wegan.
• Biomed Sensitive to rewitalizująca pasta do zębów przeznaczona dla osób z nadwrażliwością i podrażnieniami. Formuła oparta na naturalnych składnikach sprawia, że pasta jest bezpieczna dla wegan i nie zawiera fluoru.
• Biomed Superwhite to kolejna propozycja pasty do zębów, która skutecznie przeciwdziała próchnicy, usuwa przebarwienia oraz kamień nazębny. Pasta została stworzona bez dodatku fluoru i sztucznych barwników, a jej skład jest przyjazny dla wegan.

Właściwości i zastosowanie

• przyspiesza regenerację skóry oraz wspomaga gojenie się ran
• łagodzi podrażnienia i stany zapalne, również w obrębie jamy ustnej
• wspiera wzrost włosów oraz działa przeciwłupieżowo
• wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe
• pomaga uszczelniać naczynia krwionośne
• działa detoksykująco na organizm
• zwiększa krzepliwość krwi
• posiada właściwości wykrztuśne
• chroni wątrobę (działanie hepatoprotekcyjne)
• tworzy warstwę ochronną na błonach śluzowych

Różnorodne formy i zastosowania

• maść
• czopki
• żel do aplikacji na skórę
• krople
• odwar ziołowy
• susz roślinny
• preparaty do pielęgnacji włosów, takie jak szampony i odżywki

Kluczowe składniki obecne w roślinach

Wśród cennych substancji zawartych w roślinach można wyróżnić między innymi flawonoidy, witaminę C oraz pektyny. Ważną rolę odgrywają także garbniki, kwasy organiczne i śluzy, które wspierają różnorodne procesy w organizmie. Warto również wspomnieć o obecności aukubiny, katalpolu oraz glikozydów. Rośliny te dostarczają także prowitaminy A, witaminy K, a także minerałów takich jak potas, magnez czy cynk. Skład uzupełniają saponiny triterpenowe, krzemionka oraz kwasy: cytrynowy i cynamonowy.

• flawonoidy
• witamina C
• pektyny
• garbniki
• kwasy organiczne
• śluz
• aukubina
• katalpol
• glikozydy
• prowitamina A
• witamina K
• potas
• magnez
• cynk
• saponiny triterpenowe
• krzemionka
• kwas cytrynowy
• kwas cynamonowy

Wykorzystywane części rośliny

• liście