Sulfatiazol – właściwości, zastosowania i historia substancji

Preparaty z sulfatiazolem dostępne na polskim rynku

• Argosulfan 2% to krem w opakowaniu 40 g, który znajduje zastosowanie w leczeniu ran i oparzeń. Produkt ten można znaleźć w aptekach.
• Sulfarinol, krople do nosa o pojemności 20 ml, zawiera między innymi sulfatiazol oraz nafazolinę. Preparat ten jest wykorzystywany przy katarze, obrzęku błony śluzowej nosa czy stanach zapalnych.

Kiedy warto sięgnąć po sulfatiazol?

Sulfatiazol to substancja czynna zaliczana do grupy sulfonamidów, która wykazuje działanie przeciwbakteryjne. Lek ten stosuje się między innymi w leczeniu stanów zapalnych błony śluzowej nosa wywołanych przez bakterie.

Preparat znajduje także zastosowanie w terapii zakażeń bakteryjnych powstałych w wyniku oparzeń skóry, przewlekłych owrzodzeń oraz odleżyn.

Jak prawidłowo stosować sulfatiazol – zalecenia dotyczące dawkowania

Sposób aplikacji i dawka sulfatiazolu są uzależnione od wieku osoby leczonej, obecności innych schorzeń oraz ciężkości choroby, którą się leczy. W przypadku leczenia ran oparzeniowych, miejsce uszkodzenia powinno być pokryte warstwą preparatu aż do momentu pełnego zagojenia lub wykonania przeszczepu.

Przy terapii owrzodzeń podudzi czy odleżyn, lek zaleca się nakładać kilka razy na dobę. Jeśli w ranie pojawi się wysięk, należy najpierw oczyścić ją roztworem kwasu borowego albo chlorheksydyny.

Sulfatiazol może być również używany w formie aerozolu do nosa – w leczeniu infekcji błony śluzowej nosa preparat aplikuje się kilkukrotnie dziennie, a po każdej aplikacji warto delikatnie ucisnąć skrzydełka nosa, by ułatwić rozprowadzenie leku.

Nie wolno stosować sulfatiazolu na skórę u dzieci poniżej drugiego miesiąca życia. U osób z poważnymi zaburzeniami pracy nerek konieczne może być indywidualne dostosowanie dawki substancji czynnej.

Kiedy nie stosować sulfatiazolu – ważne przeciwwskazania

Sulfatiazol nie jest zalecany osobom z nadwrażliwością na tę substancję czynną. Leku tego nie powinny również przyjmować dzieci poniżej drugiego miesiąca życia, ponieważ istnieje ryzyko rozwoju żółtaczki jąder podkorowych mózgu. Przeciwwskazaniem do stosowania sulfatiazolu są także przypadki wrodzonego niedoboru dehydrogenazy glukozo-6-fosforanowej oraz okres karmienia piersią.

Dodatkowo, kropli do nosa zawierających sulfatiazol nie należy stosować u dzieci poniżej 12 lat, pacjentów z wysychającym nieżytem błony śluzowej nosa ani u osób cierpiących na jaskrę z zamkniętym kątem przesączania.

Ważne środki ostrożności podczas stosowania sulfatiazolu

Podczas leczenia sulfatiazolem należy unikać jednoczesnego stosowania innych preparatów miejscowych, a czas trwania kuracji nie powinien być nadmiernie wydłużany.

Szczególną uwagę należy zachować u osób z niewydolnością nerek lub wątroby, ponieważ istnieje ryzyko gromadzenia się leku w organizmie. U pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami pracy tych narządów zaleca się wykonywanie dodatkowych badań kontrolnych funkcji nerek i wątroby.

Stosowanie sulfatiazolu u osób z rozległymi uszkodzeniami skóry lub będących w stanie wstrząsu wymaga szczególnej ostrożności. W trakcie terapii warto monitorować parametry krwi, gdyż lek może powodować spadek liczby białych krwinek.

Wpływ innych substancji czynnych na działanie sulfatiazolu

Podczas stosowania sulfatiazolu warto zwrócić uwagę na możliwe interakcje z innymi lekami. Poniżej przedstawiono przykłady substancji czynnych, które mogą wchodzić w reakcje z tym związkiem oraz ich przynależność do określonych grup farmakologicznych.

Zarówno chloroprokaina, jak i kwas foliowy należą do różnych kategorii leków, dlatego ich jednoczesne stosowanie z sulfatiazolem powinno być skonsultowane z lekarzem lub farmaceutą.

Bezpieczeństwo stosowania sulfatiazolu podczas kierowania pojazdami

Stosowanie sulfatiazolu nie wpływa negatywnie na umiejętność prowadzenia samochodu ani obsługi urządzeń mechanicznych.

Pozostałe możliwe interakcje

Nie zaleca się łączenia sulfatiazolu z innymi preparatami stosowanymi miejscowo.

Stosowanie tej substancji razem z pochodnymi sulfonylomocznika, benzotiadiazynami lub kwasem para-aminosalicylowym może prowadzić do pojawienia się reakcji alergicznych o charakterze krzyżowym.

Stosowanie sulfatiazolu w okresie ciąży – zalecenia i bezpieczeństwo

Brak wystarczających danych na temat bezpieczeństwa stosowania sulfatiazolu u kobiet w ciąży sprawia, że nie rekomenduje się jego przyjmowania w tym okresie.

Bezpieczeństwo stosowania sulfatiazolu podczas karmienia piersią

Kobietom karmiącym piersią nie zaleca się przyjmowania sulfatiazolu, ponieważ istnieje ryzyko, że substancja ta lub jej metabolity mogą przenikać do mleka matki. Badania wykazały, że stosowanie doustnych sulfonamidów przez matkę może prowadzić do rozwoju żółtaczki u niemowląt karmionych jej mlekiem. Z tego względu stosowanie tego leku w okresie laktacji jest odradzane.

Potencjalne działania niepożądane

Stosowanie sulfatiazolu miejscowo przez dłuższy czas może prowadzić do różnych powikłań, takich jak uszkodzenie nerek lub wątroby, a także zaburzenia krwi, w tym niedokrwistość aplastyczna lub hemolityczna oraz obniżenie liczby granulocytów czy białych krwinek.

Po aplikacji tej substancji na skórę mogą pojawić się reakcje uczuleniowe, złuszczające zapalenie skóry czy zespół Stevensa–Johnsona. Z kolei użycie sulfatiazolu na błonę śluzową nosa wiąże się z możliwością wystąpienia objawów o trudnej do określenia częstotliwości, takich jak:

• pieczenie w jamie nosowej;
• ból nosa;
• kichanie;
• wydzielina z nosa;
• uczulenia;
• zespół Stevensa–Johnsona.

Skutki spożycia nadmiernej dawki sulfatiazolu

Przyjęcie zbyt dużej ilości sulfatiazolu może prowadzić do zwiększenia intensywności niepożądanych reakcji, które są związane z jego stosowaniem.

Jak działa sulfatiazol – mechanizm i zakres działania

Sulfatiazol wykazuje działanie przeciwbakteryjne poprzez konkurencyjne blokowanie miejsca wiążącego kwas para-aminobenzoesowy, który jest kluczowy dla syntezy kwasu foliowego w komórkach bakteryjnych. Hamując ten proces, substancja uniemożliwia bakteriom produkcję nukleotydów, co prowadzi do zahamowania ich wzrostu.

Zakres działania sulfatiazolu obejmuje zarówno bakterie Gram-dodatnie, jak i Gram-ujemne, w tym również szczepy Pseudomonas aeruginosa.

Dodatkowo, sulfatiazol wykazuje właściwości przeciwwirusowe wobec wirusa opryszczki, ospy wietrznej oraz półpaśca.

Proces wchłaniania sulfatiazolu przez skórę

Stosowanie sulfatiazolu na rozległe, uszkodzone fragmenty skóry może prowadzić do zwiększonej absorpcji tej substancji. W przypadku aplikacji na zdrową skórę ilość leku przenikająca do organizmu pozostaje jednak niewielka.

Proces przemian sulfatiazolu w organizmie

Wątroba przekształca sulfatiazol poprzez reakcję acetylacji, prowadząc do powstania metabolitów pozbawionych aktywności farmakologicznej.

Proces usuwania sulfatiazolu z organizmu

Sulfatiazol, zarówno w niezmienionej formie, jak i po przekształceniu do nieaktywnych metabolitów, jest eliminowany głównie przez nerki wraz z moczem.