Terbinafina – właściwości, zastosowania i historia leku

Preparaty z terbinafiną dostępne na polskim rynku

• Myconafine 1%, 10 mg/g, krem, 15 g (tuba) – krem przeznaczony do stosowania miejscowego w leczeniu grzybicy skóry.     
• Undofen Max Spray, 10 mg/g, aerozol na skórę, 30 ml – wygodny w użyciu spray zawierający terbinafinę, pomocny przy infekcjach grzybiczych.     
• Lamisil, tabletki, 250 mg, 14 szt. – doustna postać leku wykorzystywana w terapii grzybic o cięższym przebiegu.     
• Erfin, tabletki, 250 mg, 28 szt. – lek doustny z terbinafiną stosowany przy zaawansowanych zakażeniach grzybiczych.     
• Terbinafina Ziaja, 10 mg/g, krem, 15 g – krem do aplikacji na skórę dotkniętą zmianami grzybiczymi.     
• Myconafine, tabletki, 250 mg, 28 szt. – preparat doustny polecany przy trudniejszych przypadkach grzybicy.     
• Lamisil, tabletki, 125 mg, 14 szt. – mniejsza dawka tabletek dla osób wymagających indywidualnego dawkowania.     
• Undofen Max, 10 mg/g, krem, 15 g – krem do stosowania miejscowego w leczeniu infekcji wywołanych przez grzyby.     
• Erfin, tabletki, 250 mg, 14 szt. – krótsza kuracja tabletkami dla pacjentów z łagodniejszym przebiegiem choroby.     

Dostępność różnych form leków z terbinafiną pozwala na dopasowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta. W aptekach można znaleźć zarówno preparaty miejscowe (kremy i aerozole), jak i tabletki doustne o różnej liczbie tabletek w opakowaniu oraz dawkach. Dzięki temu możliwe jest skuteczne leczenie zarówno powierzchownych zakażeń skóry jak i bardziej zaawansowanych przypadków grzybicy.

Kiedy warto sięgnąć po terbinafinę?

Terbinafina to lek przeciwgrzybiczy z grupy alliloamin, charakteryzujący się szerokim spektrum działania. Jest skuteczna w zwalczaniu różnych rodzajów grzybów, takich jak dermatofity (Trichophyton, Microsporum canis, Epidermophyton floccosum), drożdżaki z rodzaju Candida (np. C. albicans) oraz Pityrosporum orbiculare (znane także jako Malassezia furfur).

Lek ten znajduje zastosowanie w terapii wielu infekcji grzybiczych skóry, w tym grzybicy stóp (również podeszew, czyli tzw. grzybica mokasynowa), pachwin, fałdów skórnych, tułowia oraz skóry gładkiej. Terbinafina jest również wykorzystywana w leczeniu łupieżu pstrego, zakażeń grzybiczych owłosionej skóry głowy i paznokci.

W przypadku rozległych zmian lub trudnego do leczenia umiejscowienia infekcji, lekarz może zalecić doustną formę terbinafiny zamiast preparatów stosowanych miejscowo.

Jak prawidłowo stosować terbinafinę – dawkowanie i metody podania

Terbinafina może być aplikowana zarówno miejscowo na skórę, jak i przyjmowana doustnie, w zależności od rodzaju oraz nasilenia infekcji grzybiczej.

W przypadku terapii doustnej u dorosłych standardowa dawka wynosi zazwyczaj 250 mg na dobę. Czas trwania leczenia jest uzależniony od typu schorzenia – może obejmować okres od 2 do nawet 12 tygodni, a w trudniejszych przypadkach grzybicy paznokci terapia bywa wydłużana do pół roku. U dzieci ilość leku dostosowuje się indywidualnie, biorąc pod uwagę masę ciała. Osoby z niewydolnością nerek lub wątroby nie powinny stosować terbinafiny doustnie.

Preparaty zewnętrzne, takie jak kremy, żele, aerozole czy roztwory z terbinafiną, należy nakładać na czystą i suchą skórę dotkniętą zakażeniem. Leczenie miejscowe trwa zwykle od jednego do dwóch tygodni. Przerwanie kuracji przed czasem może skutkować nawrotem infekcji, choć pierwsze efekty poprawy są widoczne już po kilku dniach stosowania.

Kiedy nie powinno się stosować terbinafiny?

Osoby z nadwrażliwością na terbinafinę powinny unikać jej stosowania. Lek ten nie jest również zalecany w przypadku zaburzeń pracy wątroby lub nerek.

Ważne informacje dotyczące bezpieczeństwa stosowania terbinafiny

Przyjmowanie terbinafiny doustnie może prowadzić do zmian w morfologii krwi, takich jak neutropenia, agranulocytoza, trombocytopenia czy pancytopenia. U osób z chorobami wątroby obserwuje się wolniejsze usuwanie leku z organizmu, dlatego u tych pacjentów terbinafina może być przeciwwskazana lub wymagać szczególnej ostrożności. Podobnie osoby z niewydolnością nerek i obniżonym klirensem kreatyniny powinny mieć odpowiednio zmniejszoną dawkę lub całkowicie unikać stosowania tego preparatu.

Dłuższe leczenie terbinafiną (ponad dwa miesiące) może skutkować pojawieniem się objawów sugerujących zaburzenia pracy wątroby, takich jak świąd skóry, nudności, utrata apetytu, przewlekłe zmęczenie, żółtaczka, bóle brzucha, ciemny mocz czy jasny stolec. Ponadto u niektórych pacjentów cierpiących na łuszczycę odnotowano nasilenie objawów choroby lub rozwój tocznia rumieniowatego.

Wybrane interakcje terbinafiny z innymi lekami

Podczas stosowania terbinafiny należy zwrócić uwagę na możliwe interakcje z innymi substancjami czynnymi, które mogą wpływać na skuteczność terapii lub zwiększać ryzyko działań niepożądanych. Poniżej przedstawiono przykłady leków z różnych grup terapeutycznych, które mogą wchodzić w interakcje z terbinafiną.

Powyższa lista nie obejmuje wszystkich możliwych interakcji, dlatego przed rozpoczęciem terapii terbinafiną warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą, szczególnie jeśli przyjmujesz inne leki przewlekle.

Bezpieczeństwo stosowania terbinafiny a kierowanie pojazdami

Stosowanie terbinafiny nie powoduje ograniczeń w prowadzeniu samochodu ani innych pojazdów.

Pozostałe typy interakcji

Według niektórych źródeł, połączenie dziurawca z terbinafiną może prowadzić do przyspieszenia metabolizmu tego leku. Natomiast miłorząb japoński może powodować spowolnienie rozkładu terbinafiny w organizmie.

Stosowanie terbinafiny w czasie ciąży – co warto wiedzieć?

Obecnie dostępne informacje na temat bezpieczeństwa terbinafiny dla kobiet w ciąży są niewystarczające. Z tego powodu nie rekomenduje się jej przyjmowania podczas ciąży.

Terbinafina a karmienie piersią – co warto wiedzieć?

Lek ten przenika do mleka matki, dlatego nie jest rekomendowany do stosowania podczas karmienia piersią.

Terbinafina a możliwości rozrodcze

W przeprowadzonych na zwierzętach badaniach nie zaobserwowano negatywnego oddziaływania terbinafiny na zdolność do rozmnażania się.

Możliwe działania niepożądane

Stosowanie tego preparatu może wiązać się z wystąpieniem pewnych skutków ubocznych. U części osób mogą pojawić się łagodne objawy, takie jak bóle głowy, nudności czy uczucie zmęczenia. W rzadkich przypadkach mogą wystąpić poważniejsze reakcje, dlatego ważne jest, aby obserwować swój organizm podczas kuracji i w razie niepokojących symptomów skonsultować się z lekarzem.

Pamiętaj, że nie każdy użytkownik doświadczy działań niepożądanych – większość osób toleruje preparat bez większych problemów. Jednak warto być świadomym możliwych reakcji i zachować ostrożność podczas stosowania produktu.

Potencjalne działania niepożądane po zastosowaniu miejscowym

Podczas używania terbinafiny na skórę mogą pojawić się różnego rodzaju reakcje niepożądane, takie jak pieczenie, ból czy zaczerwienienie w miejscu aplikacji. Czasami obserwuje się także suchość skóry, zmiany w jej pigmentacji lub inne nietypowe objawy skórne.

Niektóre osoby mogą doświadczyć wysypki jako przejawu nadwrażliwości na lek. W przypadku przypadkowego kontaktu preparatu z oczami może dojść do ich podrażnienia.

Jakie symptomy mogą świadczyć o przedawkowaniu terbinafiny?

W przypadku przekroczenia zalecanej dawki terbinafiny mogą pojawić się takie dolegliwości jak zawroty głowy, bóle w okolicy brzucha, nudności, wymioty oraz ból głowy.

Jak działa terbinafina – opis mechanizmu i zakresu działania

Terbinafina należy do grupy alliloamin i jest lekiem o szerokim spektrum aktywności przeciwgrzybiczej. Jej skuteczność polega na blokowaniu enzymu epoksydazy skwalenowej w błonie komórkowej grzybów, co prowadzi do zaburzenia syntezy ergosterolu – kluczowego składnika budowy komórek grzybiczych. W efekcie dochodzi do nagromadzenia skwalenu oraz obniżenia poziomu ergosterolu, co osłabia strukturę i funkcjonowanie komórek patogenów.

W zależności od gatunku grzyba terbinafina może działać zarówno grzybobójczo, jak i grzybostatycznie. Największą skuteczność wykazuje wobec dermatofitów (np. Trichophyton, Microsporum), pleśni oraz niektórych drożdżaków, takich jak Candida czy Malassezia. Lek ten gromadzi się w tkankach skóry, paznokci oraz włosów, gdzie zwalcza chorobotwórcze mikroorganizmy.

W przypadku drożdżaków terbinafina może działać zarówno hamująco na wzrost (grzybostatycznie), jak i prowadzić do ich eliminacji (grzybobójczo), natomiast wobec dermatofitów i pleśni jej działanie jest przede wszystkim grzybobójcze.

Przyswajanie terbinafiny przez organizm

Po doustnym zażyciu terbinafina szybko dostaje się do krwiobiegu, osiągając najwyższe stężenie w ciągu około 1,5 do 2 godzin. Przyswajalność substancji z przewodu pokarmowego jest wysoka i przekracza 70%, niezależnie od tego, czy lek przyjmowany jest z jedzeniem czy bez.

Natomiast po zastosowaniu miejscowym ilość terbinafiny przenikająca do organizmu jest bardzo mała – poniżej 5%. Dzięki temu ryzyko działania ogólnoustrojowego pozostaje minimalne.

Jak terbinafina rozprzestrzenia się w organizmie

Terbinafina szybko osiąga wysokie stężenia w skórze, zwłaszcza w jej warstwie tłuszczowej, gdzie ulega kumulacji. Lek ten łatwo przenika również do łoju, co umożliwia mu skuteczne docieranie do mieszków włosowych, włosów oraz skóry. W ciągu pierwszych tygodni terapii terbinafina zaczyna odkładać się także w płytce paznokcia. Dodatkowo, niemal całkowicie wiąże się z białkami osocza – aż w 99%.

Procesy metaboliczne terbinafiny w organizmie

W organizmie terbinafina przechodzi głównie przemiany metaboliczne w wątrobie, gdzie za jej rozkład odpowiada kilka izoenzymów cytochromu P-450, zwłaszcza CYP2C9, CYP1A2, CYP3A4, CYP2C8 oraz CYP2C19.

W wyniku tych procesów powstają metabolity pozbawione właściwości przeciwgrzybiczych.

Proces usuwania terbinafiny z organizmu

Po podaniu doustnym terbinafina wykazuje biodostępność na poziomie około 50%, co wynika z intensywnego metabolizmu pierwszego przejścia. Substancja ta jest głównie rozkładana w wątrobie, a jej metabolity są wydalane przede wszystkim przez nerki wraz z moczem.

Warto zaznaczyć, że czas eliminacji terbinafiny, określany jako okres półtrwania, wynosi średnio 17 godzin i nie zależy od wieku pacjenta. Natomiast zaburzenia czynności nerek lub wątroby mogą wpływać na tempo usuwania leku z organizmu.