Lewotyroksyna – właściwości, zastosowanie i historia substancji

Preparaty z lewotyroksyną dostępne w polskich aptekach

• Novothyral, tabletki 100 mcg + 20 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 75 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 50 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Letrox, tabletki 50 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Letrox, tabletki 75 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 88 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 100 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Novothyral 75, tabletki 75 mcg + 15 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 25 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Letrox, tabletki 100 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 50 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 75 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 200 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 125 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 112 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 150 mcg, opakowanie 100 sztuk
• Letrox, tabletki 150 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 25 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Letrox, tabletki 125 mcg, opakowanie 50 sztuk
• Euthyrox N, tabletki 100 mcg, opakowanie 50 sztuk

W Polsce pacjenci mają do wyboru różne preparaty zawierające lewotyroksynę. Wśród nich znajdują się zarówno produkty jednoskładnikowe (np. Euthyrox czy Letrox), jak i złożone (np. Novothyral). Dostępne są one w wielu wariantach dawek oraz wielkościach opakowań – od tabletek o niskiej zawartości substancji czynnej po te o wyższych dawkach. Dzięki temu lekarz może precyzyjnie dobrać odpowiedni lek do indywidualnych potrzeb pacjenta.

Wszystkie wymienione powyżej leki dostępne są na receptę i stosowane są głównie w leczeniu niedoczynności tarczycy oraz innych zaburzeń hormonalnych związanych z pracą tego gruczołu.

Kiedy zaleca się stosowanie lewotyroksyny?

Lek lewotyroksyna jest przepisywany przede wszystkim osobom z niedoczynnością tarczycy, zarówno w przypadkach pierwotnych, jak i wtórnych – na przykład po operacjach lub leczeniu promieniowaniem. Znajduje również zastosowanie po usunięciu tarczycy oraz w terapii supresyjnej u pacjentów z rakiem tego gruczołu.

Preparat ten bywa używany także po chirurgicznym wycięciu wola obojętnego, aby zapobiec jego ponownemu pojawieniu się. Lewotyroksynę stosuje się ponadto w chorobie Hashimoto oraz młodzieńczym obrzęku śluzowatym.

W niektórych przypadkach lek ten wykorzystuje się do celów diagnostycznych, na przykład w testach hamowania czynności tarczycy, a czasem podaje się go razem z lekami przeciwtarczycowymi.

Jak prawidłowo stosować lewotyroksynę – dawkowanie i zalecenia

Leczenie lewotyroksyną zazwyczaj trwa przez całe życie, szczególnie w przypadku niedoczynności tarczycy lub po zabiegach takich jak tyroidektomia, strumektomia czy usunięcie wola. Lek ten przyjmuje się doustnie, najlepiej rano, na czczo, przed pierwszym posiłkiem.

Dobór odpowiedniej dawki jest procesem indywidualnym i zależy od wielu czynników, takich jak rodzaj schorzenia (np. niedoczynność tarczycy, wole tarczycowe, rak tarczycy), poziom hormonów oraz wyniki badań laboratoryjnych. U dzieci dawka jest dodatkowo dostosowywana do ich wzrostu i rozwoju.

Początkowe ilości lewotyroksyny są zwykle niewielkie i zwiększa się je stopniowo co kilka tygodni (najczęściej co 2-4 tygodnie), aby uniknąć działań niepożądanych takich jak bezsenność, przyspieszone bicie serca, drżenie rąk, biegunka czy nerwowość. Zbyt szybkie podnoszenie dawki może prowadzić do poważnych skutków ubocznych.

U osób starszych oraz pacjentów z chorobami serca konieczne jest zachowanie szczególnej ostrożności – w tych przypadkach stosuje się niższe dawki niż u zdrowych dorosłych. Typowe dzienne dawki dla dorosłych mieszczą się w zakresie od 25 µg do 200 µg (maksymalnie do 300 µg).

Pierwsze efekty działania leku można zauważyć po upływie 3-5 dni od rozpoczęcia terapii.

W jakich sytuacjach nie należy przyjmować lewotyroksyny?

Stosowanie lewotyroksyny jest niewskazane u osób, które wykazują uczulenie na ten lek lub cierpią na tyreotoksykozę. 

Lek ten nie powinien być również stosowany przez pacjentów z nieleczoną niedoczynnością kory nadnerczy, niewyrównaną niedoczynnością przysadki czy też niekontrolowaną nadczynnością tarczycy.

Dodatkowo, przeciwwskazaniem są poważne schorzenia serca, takie jak świeżo przebyty zawał mięśnia sercowego, ostre zapalenie mięśnia sercowego oraz pancarditis, czyli zapalenie wszystkich warstw serca.

Ważne środki ostrożności i przeciwwskazania przy stosowaniu lewotyroksyny

Stosowanie lewotyroksyny wymaga indywidualnego podejścia, ponieważ lek ten charakteryzuje się wąskim zakresem terapeutycznym. Dawkowanie powinno być dostosowywane na podstawie wyników badań laboratoryjnych (takich jak poziom TSH) oraz oceny stanu klinicznego pacjenta. Niewłaściwie dobrana dawka – zarówno zbyt niska, jak i zbyt wysoka – może prowadzić do objawów podobnych do nadczynności tarczycy.

Szczególną uwagę należy zachować u osób starszych, pacjentów z chorobami serca (np. po zawale, z niewydolnością krążenia czy tachykardią), a także u diabetyków, ponieważ lewotyroksyna może wpływać na poziom glukozy we krwi i modyfikować działanie leków przeciwcukrzycowych. Przed rozpoczęciem terapii konieczne jest wykluczenie schorzeń takich jak niewydolność wieńcowa, dławica piersiowa czy nadciśnienie tętnicze.

Niektóre leki oraz zaburzenia wchłaniania mogą ograniczać skuteczność lewotyroksyny lub wpływać na jej poziom w organizmie. Przykładem są wysokie dawki furosemidu, amiodaron czy inhibitory kinazy tyrozynowej. Dodatkowo, interakcje z preparatami odchudzającymi (jak orlistat) mogą zmniejszać efektywność leczenia lub prowadzić do działań niepożądanych.

Lek nie powinien być stosowany jako środek wspomagający odchudzanie – u osób z prawidłową czynnością tarczycy hormony te nie przynoszą efektu redukcji masy ciała, a ich użycie w tym celu jest niezalecane i potencjalnie niebezpieczne.

Kobiety przyjmujące lewotyroksynę, zwłaszcza w okresie menopauzy, są bardziej narażone na utratę gęstości mineralnej kości. U pacjentów ze zwiększoną wrażliwością na hormony tarczycy (np. z obrzękiem śluzowatym) konieczna jest szczególna ostrożność podczas ustalania dawek.

Przed wdrożeniem leczenia hormonami tarczycy należy również upewnić się, że nie występuje wtórna niedoczynność tarczycy związana z niedoczynnością kory nadnerczy – w takim przypadku najpierw wdraża się leczenie hydrokortyzonem, aby uniknąć ryzyka przełomu nadnerczowego po rozpoczęciu terapii lewotyroksyną. Warto także wykluczyć autonomiczną czynność tarczycy za pomocą odpowiednich badań diagnostycznych.

Pacjenci z padaczką lub skłonnością do napadów drgawkowych powinni być pod szczególnym nadzorem podczas stosowania hormonów tarczycy, gdyż mogą one obniżać próg drgawkowy.

Ograniczenia w jednoczesnym stosowaniu lewotyroksyny z innymi lekami

W czasie ciąży nie zaleca się przyjmowania lewotyroksyny razem z lekami przeciwtarczycowymi, czyli tyreostatykami.

Najczęstsze interakcje lewotyroksyny z innymi lekami i substancjami