Tikagrelor – charakterystyka, zastosowanie i historia leku

Kiedy warto rozważyć leczenie tikagrelorem?

Tikagrelor jest lekiem stosowanym głównie u dorosłych pacjentów, u których istnieje podwyższone ryzyko wystąpienia powikłań sercowo-naczyniowych. Szczególnie zalecany jest osobom po przebytych zabiegach kardiologicznych, takich jak przezskórna interwencja wieńcowa (PCI) czy pomostowanie aortalno-wieńcowe (CABG), znane również jako bajpasy.

Preparat ten znajduje zastosowanie w profilaktyce pierwszego zawału serca oraz udaru mózgu u osób z rozpoznaną chorobą wieńcową. Dodatkowo, tikagrelor jest rekomendowany pacjentom z ostrym zespołem wieńcowym oraz tym, którzy przeszli już zawał mięśnia sercowego i należą do grupy podwyższonego ryzyka kolejnych incydentów.

Jak prawidłowo stosować tikagrelor?

Podczas leczenia tikagrelorem istotne jest, aby nie przerywać terapii przedwcześnie, zwłaszcza u osób z ostrym zespołem wieńcowym, gdyż może to prowadzić do zwiększenia ryzyka zgonu spowodowanego zawałem serca.

Zalecana maksymalna dawka dobowa tikagreloru wynosi 180 mg i lek ten można przyjmować zarówno w trakcie posiłku, jak i niezależnie od niego.

Dodatkowo, jeśli nie występują przeciwwskazania, równolegle powinno się stosować kwas acetylosalicylowy w dawce nieprzekraczającej 150 mg na dobę.

Kiedy nie należy stosować tikagreloru?

Tikagrelor nie powinien być stosowany u osób, które wykazują uczulenie na tę substancję czynną.

Lek jest również przeciwwskazany w przypadku aktywnych krwawień patologicznych lub jeśli pacjent przebył krwotok śródczaszkowy.

Dodatkowo, umiarkowane lub ciężkie zaburzenia pracy wątroby wykluczają możliwość zastosowania tikagreloru, ponieważ to właśnie ten narząd odpowiada za metabolizm leku.

Ważne informacje dotyczące bezpieczeństwa stosowania tikagreloru

Przed rozpoczęciem leczenia tikagrelorem należy dokładnie ocenić ryzyko wystąpienia powikłań, zwłaszcza u osób szczególnie narażonych na krwawienia. Do tej grupy należą między innymi pacjenci po niedawnych operacjach lub urazach, osoby z zaburzeniami krzepnięcia, a także ci, którzy przeszli niedawno krwotok z przewodu pokarmowego. Dodatkowe zagrożenie pojawia się u osób przyjmujących jednocześnie leki zwiększające ryzyko krwawień, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne czy doustne antykoagulanty.

• pacjenci po niedawno przebytych zabiegach chirurgicznych;
• pacjenci po urazach;
• pacjenci z zaburzeniami krzepnięcia;
• pacjenci po niedawno przebytym krwawieniu z przewodu pokarmowego;
• pacjenci stosujący leki, które w połączeniu z tikagrelorem mogą zwiększać ryzyko krwawień, np. niesteroidowe leki przeciwzapalne, doustne leki przeciwzakrzepowe.

Jeśli osoba przyjmująca tikagrelor planuje poddać się operacji, powinna poinformować o tym lekarza i odstawić lek na tydzień przed planowanym zabiegiem.

Szczególną ostrożność należy zachować także u pacjentów z chorobami układu oddechowego – takimi jak astma czy POChP – ponieważ duszność jest jednym z częstszych działań niepożądanych tego leku. Tikagrelor wymaga również ostrożności u osób ze skłonnością do bradykardii (np. omdlenia, blok przedsionkowo-komorowy II lub III stopnia czy zespół chorego węzła zatokowego bez stymulatora).

Lek może wpływać na czynność nerek – odnotowano wzrost poziomu kreatyniny podczas terapii. Z tego względu zaleca się kontrolę funkcji nerek po miesiącu stosowania, zwłaszcza u osób starszych (powyżej 75 lat), pacjentów przyjmujących antagonistów receptora angiotensyny II oraz tych ze schorzeniami nerek.

Pojawienie się podwyższonego poziomu kwasu moczowego to sygnał do zachowania ostrożności szczególnie u chorych na dnę moczanową lub cierpiących na hiperurykemię.

Należy pamiętać, że jednoczesne stosowanie tikagreloru z induktorami enzymu CYP3A4 (takimi jak ryfampicyna, fenytoina, karbamazepina, deksametazon czy fenobarbital) może prowadzić do obniżenia stężenia tikagreloru we krwi i osłabienia jego działania.

Tikagrelor nie powinien być łączony z symwastatyną ani lowastatyną ze względu na ryzyko nasilenia działań niepożądanych tych statyn. Również równoczesne przyjmowanie alkaloidów sporyszu lub cyzaprydu (substraty CYP3A4 o wąskim indeksie terapeutycznym) powoduje znaczny wzrost ich stężenia w organizmie.

Interakcje tikagreloru z innymi lekami – kiedy unikać jednoczesnego stosowania

Podczas terapii tikagrelorem nie zaleca się łączenia go z lekami, które są silnymi inhibitorami enzymu CYP3A4, takimi jak rytonawir, klarytromycyna, nefazodon, ketokonazol czy atazanawir. Substancje te mogą znacząco zwiększać stężenie tikagreloru we krwi, prowadząc nawet do poziomów toksycznych. Z tego powodu jednoczesne stosowanie tych preparatów stanowi przeciwwskazanie do terapii tikagrelorem.

Wybrane leki mogące wchodzić w interakcje z tikagrelorem

Stosowanie tikagreloru jednocześnie z innymi lekami może prowadzić do wzajemnych interakcji, które mogą wpływać na skuteczność terapii lub zwiększać ryzyko działań niepożądanych. Poniżej przedstawiono przykłady substancji czynnych należących do różnych grup farmakologicznych, które mogą oddziaływać z tikagrelorem.

Powyższa lista obejmuje wybrane substancje, które mogą wchodzić w interakcje z tikagrelorem. Przed rozpoczęciem terapii warto skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu oceny ryzyka wystąpienia niepożądanych reakcji podczas jednoczesnego stosowania tych leków.

Wpływ diety i ziół na działanie tikagreloru

Podczas stosowania tikagreloru warto zwrócić szczególną uwagę na to, co spożywamy. Grejpfruty oraz ich sok mogą prowadzić do znacznego zwiększenia poziomu leku we krwi, ponieważ hamują aktywność enzymu CYP3A4, co może skutkować nasileniem działań niepożądanych.

Z kolei dziurawiec zwyczajny obniża stężenie tikagreloru w organizmie, przez co lek może być mniej skuteczny – dlatego należy unikać wszelkich preparatów zawierających tę roślinę.

Dodatkowo nie zaleca się przyjmowania suplementów i ziół o właściwościach przeciwzakrzepowych, takich jak:

• czosnek,
• imbir,
• borówka czarna,
• miłorząb japoński (ginkgo biloba).

Stosowanie tych produktów może wpływać na krzepliwość krwi i zwiększać ryzyko powikłań podczas terapii tikagrelorem.

Bezpieczeństwo prowadzenia pojazdów podczas stosowania tikagreloru

Dotychczas nie przeprowadzono badań naukowych dotyczących wpływu tikagreloru na zdolność kierowania pojazdami mechanicznymi. Jednakże, w trakcie terapii tym lekiem nie odnotowano żadnych sygnałów sugerujących ograniczenia w prowadzeniu samochodu czy obsłudze maszyn. Tikagrelor nie powinien mieć znaczącego wpływu na sprawność psychomotoryczną kierowców.

Pozostałe interakcje z lekami i produktami naturalnymi

W trakcie stosowania tikagreloru warto unikać spożywania grejpfrutów, ponieważ owoce te mogą znacząco podnieść poziom leku we krwi poprzez hamowanie enzymu CYP3A4, co zwiększa ryzyko działań niepożądanych.

Dodatkowo, zaleca się rezygnację z przyjmowania preparatów i naparów z dziurawca, gdyż może on obniżać stężenie tikagreloru w organizmie, osłabiając jego skuteczność.

Należy także zachować ostrożność przy stosowaniu ziół i suplementów o właściwościach przeciwzakrzepowych, takich jak:

• czosnek,
• imbir,
• borówka czarna,
• miłorząb japoński (ginkgo biloba).

Stosowanie tikagreloru a bezpieczeństwo w ciąży

Wyniki badań przeprowadzonych na zwierzętach wykazały, że przyjmowanie tikagreloru w okresie ciąży może prowadzić do poważnych zaburzeń rozwoju płodu.

Z tego względu kobietom w wieku mogącym mieć dzieci zaleca się stosowanie skutecznej antykoncepcji podczas terapii tym lekiem, aby uniknąć ryzyka zajścia w ciążę.

Tikagrelor a bezpieczeństwo karmienia piersią

Wykazano, że zarówno tikagrelor, jak i jego aktywne metabolity mogą przedostawać się do mleka kobiecego. Z tego względu konieczne jest dokładne rozważenie, czy korzyści z przyjmowania leku przez matkę przewyższają potencjalne ryzyko dla dziecka oraz czy kontynuować karmienie piersią.

Wpływ tikagreloru na zdolność rozrodczą

Przeprowadzone na zwierzętach badania wykazały, że stosowanie tikagreloru nie ma negatywnego wpływu na płodność zarówno samców, jak i samic.

Możliwe działania niepożądane

Stosowanie tego produktu może wiązać się z wystąpieniem pewnych niepożądanych reakcji. Warto pamiętać, że skutki uboczne mogą pojawić się u niektórych osób, choć nie każdy ich doświadczy. Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy po zastosowaniu preparatu, najlepiej skonsultować się z lekarzem.

Potencjalne działania niepożądane

W przypadku podania doustnego mogą wystąpić takie objawy jak krwawienie z nosa, duszności, siniaki, krwiaki podskórne czy też krwawienia z przewodu pokarmowego.

Natomiast po dożylnym zastosowaniu możliwe są powikłania w postaci krwiaka lub krwotoku w miejscu wkłucia do naczynia, a także pojawienie się krwiaka w okolicy podłączenia cewnika.

Skutki uboczne i objawy nadmiernego spożycia tikagreloru

W trakcie badań, w których podawano coraz wyższe jednorazowe dawki tikagreloru, zaobserwowano, że nasilenie działań niepożądanych w obrębie przewodu pokarmowego – żołądka oraz jelit – wzrastało wraz z dawką leku. Po przekroczeniu zalecanej dawki leczniczej pojawiały się także takie objawy jak duszność czy okresowe zatrzymania pracy komór serca.

Jak działa tikagrelor – wyjaśnienie mechanizmu

Tikagrelor jest lekiem, który blokuje receptor P2Y12 dla adenozynodifosforanu (ADP) na powierzchni płytek krwi. Dzięki temu hamuje przekazywanie sygnałów prowadzących do ich aktywacji i zlepiania się, co jest kluczowe w procesie tworzenia zakrzepów.

Działanie tikagreloru polega na odwracalnym wiązaniu się z receptorem płytkowym, jednak nie ingeruje on bezpośrednio w miejsce, gdzie przyłącza się ADP. Blokując receptor P2Y12, lek ogranicza ryzyko powstawania zakrzepicy okluzyjnej, a tym samym może chronić przed zawałem serca oraz udarem niedokrwiennym.

Proces wchłaniania tikagreloru

Po doustnym zażyciu tikagrelor szybko dostaje się do organizmu, osiągając najwyższe stężenie we krwi po około 1,5 godziny. Jego biodostępność wynosi 36%, co oznacza, że właśnie taki procent przyjętej dawki trafia do krążenia ogólnego.

Rozmieszczenie tikagreloru w organizmie

Tikagrelor oraz jego aktywny metabolit charakteryzują się bardzo wysokim stopniem wiązania z białkami osocza, przede wszystkim z albuminami – ponad 99,7%. Objętość dystrybucji tej substancji wynosi 87,5 litra.

Proces przemian tikagreloru w organizmie

Za główną przemianę tikagreloru w organizmie odpowiada enzym CYP3A4, który przekształca go do aktywnego metabolitu o nazwie AR-C124910XX.

Proces usuwania tikagreloru z organizmu

Metabolizm wątroby odgrywa kluczową rolę w eliminacji tikagreloru, natomiast jego aktywny metabolit jest najprawdopodobniej wydalany wraz z żółcią. Średni czas półtrwania tego leku wynosi około 7 godzin, podczas gdy dla jego aktywnego metabolitu okres ten to około 8,5 godziny.